Tasarım il Faydalı Model Arasındaki Farklar
Tasarım Tescili Nedir?
Bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim , renk, doku , malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütün olarak tanımlanmaktadır. Endüstriyel Tasarım Tesciliyle; ürünlerin dış görünüşleri koruma altına alınabilmektedir. Örneğin ; mobilya tasarımları, tekstil ürünleri , ayakkabı tasarımları gibi.
Faydalı Model Tescili Nedir?
Daha önce buluş mahiyetinde var olan üründe işlevsellik anlamında geliştirme ortaya koyularak üretimde veya işleyişte yenilik sağlanması halinde söz konusu ürün faydalı model tesciline konu edilebilecektir. Örneğin; eski bir buluş olan otomobile uçma işlevi kazandırıldığında uçan otomobil olarak faydalı model tescili gündeme gelecektir.
Faydalı Model Tescili ile Tasarım Tescili Arasındaki Amaçsal Farklılık
Faydalı model tesciliyle üründe elde edilen avantajlar/ilerlemeler korunup yani ürüne kazandırılan yeni işlev koruma altına alınırken tasarım tesciliyle ürünlerde yapılan değişikliğin ürüne kazandırdığı işlev/fonksiyon koruma altına alınmayıp yalnızca ürünlerin şekline/biçimine yönelik bir koruma söz konusudur. Yani tasarım tescilinde amaç ürünün yalnızca şeklini, görünüşünü koruma altına almaktır.
Buna paralel olarak faydalı model tescilinde ürünlerin kullanım amacına yönelik bir tarifname, buluş tanımı yer alırken, tasarım tescilinde yalnızca ürünlerin fotoğraflanmasıyla yetinilmektedir. özet olarak “tasarım” görünümü, “faydalı model” ise buluşu yani fonksiyonu konu alır. Tasarımlarda ürünün kendisi değil görünümü korunmaktadır.
Nitekim SMK 55. maddesinde; “Tasarım, ürününün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümüdür.” şeklindeki ifadeyle tasarımın muhtevası açıklanmıştır ve Yargıtay’ da vermiş olduğu kararlarından bu husustan sıklıkla bahsetmektedir:
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin E. 2007/8995 K. 2008/12087 T. 03.01.2008 kararında;
“…Tasarım dış görünüşü koruduğuna göre, davacının tasarımındaki marka unsurlarının ilavesi ile ayır ediciliğin sağlanmasına hukuki değer verilemez. Zira davacının tasarımında yer alan yazı ve resim unsurlarının bir marka unsuru olarak tasarımı farklılaştırdığı bilirkişi asıl ve ek raporunda açıklanmış, bu marka unsurlarının ilavesinden sonra tasarıma bakıldığında genel izlenim açısından davacı markasındaki dış görünüşten farklı bir görünüşün ortaya çıktığı ve ayır ediciliğin sağlandığı sonucuna varılmıştır…”
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin E. 2016/14393 K. 2018/5421 T. 19.09.2018 kararında;
“…Gerek yenilik gerekse ayırt edicilik incelemesinde o tasarımın bilgilenmiş kullanıcı tarafından nihai kullanımı sırasındaki dış görünümü dikkate alınmalıdır…”
Kanunda ve Yargıtay Kararlarında öngörüldüğü üzere Endüstriyel Tasarım, bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku,malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütünü olarak tanımlanmıştır. Endüstriyel tasarım da ürünün dış görünüm özelliklerinin ürüne sağladığı ekonomik değer korunmaktadır. Faydalı model’de ise ürünün teknik işlevi (fonksiyonu) korunmaktadır.
Tasarımlar da faydalı modeller gibi bir fikir ürünüdür, ancak teknik problemin çözümüne ilişkin kuralları olmadığı gibi, ürünün dış görümüyle ilgili olduklarından buluş sayılmazlar. Ürünün kendine özgü üretim tekniği faydalı model ile korunurken, ürünün kendine özgü şekli ise tasarım mevzuatı ile korunmaktadır.
Açıklananlardan görüleceği üzere faydalı model tescil ile tasarım tescili arasında hizmet ettikleri amaç bakımından net ayrımlar söz konusudur. Neticede tasarım tesciliyle görünümü koruma altına alınan bir ürünün, üründe elde edilen teknik ilerlemeler ve yeniliklerin de koruma altına alınması, yani ürün işlev bakımından korunabilmesi için patent veya faydalı model tesciline konu edilmesi gerekmektedir.